Bản Thánh Ca Kỳ Lạ
Hằng năm vào dịp
lễ Giáng Sinh, không ai mà không biết đến bài hát Silent Night (gốc tiếng Đức
là Stille Nacht), do Franz Gruber và linh mục Josef Mohr sáng tác chung trong một
hoàn cảnh rất tình cờ và kỳ lạ. Bài hát này đã trở thành phổ thông khắp thế giới
và đã được dịch ra các thứ tiếng, không phân biệt tôn giáo.
Franz Gruber nhà
nghèo sống gần Salzburg quê của Mozart bên nước Áo. Franz mê nhạc ngay từ nhỏ.
Khi cả nhà đi ngủ, chú bé Franz liền lẻn đến nhà thờ học đàn với Andreas
Peterlechner. Năm 12 tuổi Franz được đánh đàn nhà thờ lần đầu tiên trong một lễ
cưới khiến mọi người ngạc nhiên. Thế rồi Franz lớn dần, tìm cách học đàn thêm,
lập gia đình và định cư ở Arndorf, và trở thành người đánh đàn phong cầm tại
nhà thờ Thánh Nicola ở Oberndorf. Cũng chính tại Oberndorf, Franz quen với một
linh mục trẻ tên là Josef Mohr.
Josef Mohr mồ
côi cha từ nhỏ, có tâm hồn nghệ sĩ rất thích nhạc. Rồi lớn lên đi tu, làm linh
mục năm 1815. Ba năm sau thì được Đức Cha gửi đến làm cha phó Nhà Thờ Thánh
Nicola. Cha Josef Mohr có tính rất vui vẻ tự nhiên, hòa đồng với những người trẻ,
khiến cho cha sở là một linh mục già yếu lấy làm khó chịu. Một hôm cha già viết
cho cha quản hạt: “Cha Mohr quả thật còn quá trẻ. Đời thuở nào ra trước công
chúng mà lại ngậm tẩu thuốc, và còn ca hát chơi giỡn với đám trẻ, khó coi quá sức.
Kỳ lụt vừa qua lại còn phóng ca-nô vùn vụt như thanh niên vậy.”
Cha quản hạt Klo
đọc thư chỉ mỉm cười vì chính mình cũng thích nhạc và phóng khoáng như thế.
Lễ Giáng Sinh
năm 1818 Cha Mohr thật sự lo lắng, vì cha sở già lâm bệnh nặng, trao hết mọi
công việc lại, từ việc giải tội đến làm lễ hát trọng thể vào nửa đêm Giáng
Sinh. Điều làm Cha Mohr hoảng nữa là đàn nhà thờ bị chuột gặm hư luôn không kiếm
được người sửa.
Buổi chiều chuẩn
bị cho Lễ Nửa Đêm, Cha Mohr ngồi dọn bài giảng mà chẳng ra một ý nào cả! Bỗng
có tiếng gõ cửa, có người muốn gặp. Cha Mohr tỏ ra khó chịu. Giờ này mà còn có
người quấy rầy. Nhưng rồi cha bình tĩnh ngay, vì có chuyện khẩn cấp: một đứa bé
sinh non cần phải rửa tội ngay vì khó sống.
Khí hậu miền
Bayern vào mùa này lạnh lắm. Cha Mohr vội vã lội tuyết ra đi, mãi mới tới một
nơi hẻo lánh. Bước vào trong một túp lều xơ xác tiêu điều, Cha Mohr thấy một cảnh
tượng thật xúc động: đứa bé đang ngoi ngóp trong cái nôi nhỏ gần lò sưởi bên cạnh
người mẹ xanh xao yếu ớt và người cha loay hoay chưa biết phải làm sao. Nhưng
có điều rất lạ: cả căn phòng nghèo nàn toát ra một hơi ấm, nét mặt cả hai vợ chồng
rất tin tưởng và an bình, đang khi ở ngoài trời tuyết lạnh rơi xối xả. Cảnh
Giáng Sinh đây rồi. Tình yêu giáng sinh, tình yêu đang hiện hình. Mọi xung khắc
được hóa giải, mọi bổng trầm được hòa lại thành nhạc khúc dịu êm, mọi đắng cay
được biến thành ngon ngọt.
Khi đã làm xong
nhiệm vụ, Cha Mohr lại lội tuyết trở về nhà thờ, nhưng tâm hồn rạng lên niềm an
vui đầy hứng khởi. Cứ tưởng phải hy sinh và mất giờ đi giúp đỡ người ta, chứ
đâu ngờ mình lại được trao tặng món quà hiếm lạ. Thế là thay vì về thẳng nhà thờ,
Cha Mohr đã tìm tới nhà Franz Gruber ở Arndorf cách nhà thờ hai dặm, và cho biết
mình đang rộn lên những hình ảnh và ý tưởng tuyệt vời cần phải viết ra ngay. Thế
là sau đó lời của bài hát kỳ lạ Stille Nacht được viết xong, và Franz Gruber phổ
nhạc một cách nhanh chóng ngay hôm đó một cách dễ dàng, vì lời thơ tự nó đã
rung lên những dấu nhạc đầy thần hứng rồi.
Thế là bản Đêm
An Bình (Stille Nacht) lần đầu tiên được hát lên với đàn guitar vào lễ Nửa Đêm Giáng
Sinh tại Nhà Thờ Thánh Nicola ở một làng quê nhỏ bé Oberndorf. Cảm động hơn nữa,
chính Cha Chủ Tế Josef Mohr và Franz Gruber hát câu riêng trong phần cầu nguyện
sau khi rước lễ.
Lm. Trần Cao Tường
(từ tác phẩm
Khúc Sáo Ân Tình, Thời Điểm xuất bản)